Otizmin gelişiminde genetik faktörlerin rolünün çok belirgin olduğu ve bu faktörlerin otizmin yaklaşık olarak %90’ından sorumlu olduğu düşünülmektedir. Ancak otizm belirtilerinin kalıtımı, göz rengi kalıtımı gibi görece daha kolay bir şekilde anlaşılabilen Mendelian kalıtıma dayanmamakta, oldukça karmaşık bir yapı göstermektedir.
Günümüzde 1000 kadar farklı genin otizm belirtilerinin gelişiminde rolü olduğu gösterilmiştir. Buna karşın, her bir gen sıklıkla küçük bir etkiden sorumlu olmakta, ya da ilgili genin etkisi ancak diğer genler ile ya bazı çevresel faktörler ile etkileşme şartına bağlı kalmaktadır.
Bütün bu etkenler otizmin genetiğinin anlaşılmasını zorlaştırmakta ve pratik olarak uygulanabilir genetik analizlere dayalı bir tanı koyma sürecinin geliştirilmesini güçleştirmektedir.
Otizmin gelişiminde etken olan çevresel faktörler içerisinde en iyi gösterilmiş olanlardan biri büyük ebeveyn yaşıdır.
Baba yaşının büyük olması otizm gelişimi için daha fazla risk içerse de, anne yaşının büyük olması da riski arttırmaktadır. Büyük ebeveyn yaşı çevresel bir faktör olarak sınıflandırılsa da, aslında etki yaş ile birlikte olan bazı epigenetik mekanizmalar ile gerçekleşmekte, yani dolaylı olarak yine genetik süreçlere dayanmaktadır.
Annenin gebelik döneminde belirli ilaçları kullanmış olması, gebelik döneminde annede obezite olması ya da preeklamsi ve polikistik over sendromu gibi hastalıkların görülmesi ve gebeliğin özellikle belirli dönemlerinde travmatik yaşam olaylarına maruz kalma ile otizm gelişimi arasında ilişki bildirilmiştir.
Güncel bilimsel verilere göre otizmin gelişiminde besinlerin, aşıların ebeveynlerin çocuklarını yetiştirme stilinin ya da televizyon izleme süresinin bir etkisi bulunamamaktadır.
Buna karşın, insan aklının sorunların kaynağı ile ilgili basit açıklamalara yönelmeye yatkın olması, bilimsel bilgiye nasıl ulaşıldığı ile ilgili yeterli bilgi sahibi olunmaması ya da belirli durumlarda çıkar çatışmalarının bulunması bu konular ile ilgili spekülatif iddiaların takipçilerinin fazla olmasına neden olabilmektedir. Otizm tanılı çocuğu olan ailelerin bazen oldukça zorlu olabilen bu süreci yönetirken maddi ve manevi olarak zarar görmemek için bu konulara dikkat etmesi gerekmektedir.
Comments